Khrihfa Nupi Nun (Part 2)

"Khrih nih khrihfabu cungah nawl a ngeih bantukin vale zong nih an nupile cungah nawl an ngei ve. Khrih hrimhrim nih cu krihfabu Khamhtu a si i khrihfabu cu a pum kha a si." Efesa 5:23

Bible nih khrihfabu tiah a chim paoh ah kanmah zumtu hi a sawh duhmi asi. Kannih zumtu cu khrihfabu kan si. Khrihfabu kan ti tikah biakinn building le a chung program pawl hi an si bal lo. Khrihfabu cu kanmah hi kan si (Filipi 3:6); Khrihfabu lu cu Khrih asi i kannih cu Khrih pum kan si. Khrihfabu kan dawt kan timi cu kan member chung minung kan dawt hna khi arak si. Khrihfabu zeitlukin dah kan dawt cu a langhnak cu, Khrihfabu chung i mihrut bik le santlai lo bik kan dawtmi hna hin arak si. 

Hika Efesa 5 ahhin, Paul nih Khrihfabu kha nupi ah a tahchunh i Khrih kha pasal ah a tahchunh ve. Cun, a cunglei ah kannih zumtu cu Khrihfabu kan si kan ti cang. Khrihfabu (zumtu) hna kan lu cu Khrih asi. Kan cungah nawlngeitu bik cu Khrih asi. Khrih nawlngeihnak tel loin kan tuah dingmi thil a um lo. Kan tuah kho fawn lo. 

Kan fian deuhnak dingah: 

Khrihfabu = Nupi :  Khrih = Pasal 

Khrih + Khrihfabu (zumtu) : Khrih (pasal) + Khrihfabu (nupi)

Note: Kannih zumtu cu Khrih nupi kan si. 

Khrih nih Khrihfabu cungah nawl a ngeih. Vale nih an nupi le cungah nawl an ngei ve. 

Cu ve bantukin, nupi le zong, nan cungah nawlngeitu bik cu nan vale asi ve. Cu a sullam cu, zei nan tuah lai paoh ah nan theihter hmasa zungzal hna ding asi. Vale theih loin thil tuah cu na cungah nawl ngeitu Khrih nih an pekmi na pasal upat lo le zei rel lo asi. Thlacam na kal zongah theihter ta hmasa. An sanh ahcun kal, an sanh lo ahcun inn ah um ziar khawh i zuam ko. Pumh na kal lai zongah theihter; dawr na kal lai zongah theiter; inn lak na len lai zongah theihter; an sanh (permission an pek) lawngah kal khawh i zuam fawn. Vale te nawl ngeih cu Bible nih a kan duhpiakmi asi. 

Pathian nih nule pa a kan sernak ahhin kan i dannnak te arak um. Cucu, Pathian tinhpiakmi arak si. Bible chung zongah tampi kan hmuh. Pathian mit ahcun nu le pa hi kan i tluk. Zeihmanh kan i dannak a um lo. Hi thil cu thuk deuh in kan zohthan te hna lai! 

Relchap: Khrihfa Nupi Nun (Part 1) 

Khrihfa Nupi Nun (Part 1)

Tutan cu Efesa 5 hi kan study tuah hna lai. A hme 22 nakin kan thok lai.

"Nupi hna, Bawipa tangah nan i dor bantukin nan vale tangah i dor u" Efesa 5:22 

Bawipa tang i aa dormi lawnglawng an vale tangah aa dormi nupi an si. Bawipa tangah aa dor lomi nih vale tangah i dor khawh asi lo. Bawipa tang i aa dormi nupi na sinak cu na va tang i naa dornak ahkhan a lang. Na va tang i naa dornak nih Bawipa hmai i aa dormi nupi na sinak kha a langhter ve.

Miraang Bible ah "dor" timi zawn ahhin "submit" a hman. Submit ti a sullam cu, nawlngeih tling tein pek khi asi. Zumtu zong hi Bible nih Pathian hmai ah "submit" a kan fial ve (James 4:7). Cu a sullam cu, Khrih nih a thisen in a kan tlanh cang caah Amah ta kan si i, a kan ngeitu Khrih kha kan nunnak ah nawlngeihnak tling tein pek khi a chim duhmi asi. Cu bantuk cun nupi le zong, Bible nih nan vale tangah i dor (submit) an fial ve hna.

Philh lo ding: "Nan vale tangah i dor u" a ti tikah nan vale "quality" konh pakhat hmanh a chim lo hi.  Nan vale hi hawi dang vale an tluk lonak a tampi kho men ko. Fimcawnnak degree zong an ngei men lai lo; lahkhah thatha zong an ei men lai lo; holh zong an thiam men lai lo; nangmah nakin thil zong a tuaktan kho men lai lo. Nain, Bible nih na pasal tangah "i dor" (submit) tiah an fial caah nang (nupi) na rian cu, Bible nih an fialmi tuah kha asi ko. Cucaah, na pasal tangah i dor.

Bawipa tangah naa dor maw? Naa dor ahcun na pasal tang i naa dornak nih khan langhter.
Bawipa na hmaizah maw? Na pasal na hmaizahnak in langhter.
Bawipa na upat maw? Na pasal na upatnak ahkhan langhter.
Bawipa hi na nun ah nawlngeihnak tling tein na pe maw? Na pasal na peknak ahkhan langhter.

Note: Bible chungah Khrihfa inn chungkhar nupi a kan cawnpiakmi relchap na duh ahcun Phungthlukbia 31 ahkhin a um lai. Rak rel te ulaw.

Jesuh Bantukin Thlacam

“Hnathiannak hmun ah khan a kaltak tawn hna i khika ah khan thla a va cam tawn.” Luka 5:16

Jesuh vawlei ah a um lio ahhin aa manh lo (busy) taktak. Thawngtha a chimpah, mizaw zong damter pah hna. A khualtlawn zong a tam. A cancan ah ti lawng aa cit, a can ah a ke in a kal. Khuaruahhar a tuahmi ruangah mipi nih kal awk tha lo tiangin voi tampi an buut . Cu lai lak ahcun kan fanu, ka fapa rak damter ta tiah an sawm lengmang fawn. Jesuh nunnak hi thawngtha cauk (Matthai-Johan) rel nakin aa manh lo taktak tihi a fiang tuk. Aa manh lo tuk ning hi ram thumnak ummi Laimi bantuk asi. Sihmanhsehlaw, Jesuh cu aa manh lo tuk ko nain thlacamnak caan aa ser peng. Cucaah, Jesuh hi thlacam nun a ngeimi asi, tiah kan chim khawh. Voikhat cu mipi sinin aa zukphiak i amah te lawng hmunking ah thla a va cam (Luke 5:16). Voikhat cu zingka te ah amah te lawng thla arak cam kha an hmuh (Mark 1:35). Cun, voikhat cu amah te lawng zaan khuadei in thla arak cam an hmuh than (Luke 6:12). Amah thiamthiam lawng voikhat cu tlang ah thlacam ah a kai than (Matt 14:23). Jesuh thlacam lengmangmi hi a zultu pawl an hmuh lengmang ruangah “Bawipa, thlacam kan chim” (Luke 11:1) tiah an halnak hi asi kho. Jesuh hi khuaruahhar tuah thiamnak an hal lo hih. Ti cung kal khawhnak, mizaw damter khawhnak le mithih thawhter khawhnak thawnnak an hal lo; thlacam tu an hal.

Zumtu ule nau hna, kannih zong Jesuh bantukin thlacam ve hna usih. Kan i manh lo tuk zongah thlacamnak caan hi cu kan pek hrimhrim a herh. Thlacam cu a Nungmi Pathian, vancung khua i a ummi kan Pa he biaruah asi. Jesuh nih a Pa he biaruahnak caan a ser. Kannih zong kan Pa he biaruahnak caan ser ve hna usih. A thluachuah lawng hi kan duh ding le kan bawh ding asi lo. Cun, kannih zong hi hawi sinin kan i zukphiak i kanmah te lawng Jesuh bantukin thlacam ve ding kan si. Kan innkhan chungte ah cam hi a tha bik. Cucu, kan caah hmunking asi ve ko. Cun, unau, a cancan ahcun kan phone, TV le computer hi thah (off) i kanmah te lawng vancung kan Pa he biaruahnak caan pek hi i tim ve cang hna usih.

Ruah Awk:

1.     Na thlacamnak hmunking khoika dah asi? Hawi sin in voi zeizatdah nangmah te lawng thlacam ruah ah naa zuhphiah?

2.     Naa manh lo tuk lio caan ah, zei tluk in dah Pathian sin ah thlacamnak hi caan hi na pek?

Kan Zeizong Pathian Sunparnak Caah

 “Cucaah, na ei ah siseh, na din ah siseh, na tuahmi paoh cu Pathian sunparnak ca ah si dih ko hna seh.” 1 Korin 10:31

 

Pathian nih minung hi a kan herh lo. Sermi thil dang zong a herh hna lo. Pathian cu zeizong vialte cungah nawl ngeitu lawng si loin, zeizong vialte hi tling khitkhet tein a ngei dih tu asi. Pathian cu tling (perfect). Herhbaumi zei hmanh a ngei lo. Minung a kan herhnak aruang pakhat te hmanh a um lo. Nain, minung a kan sernak aruang cu Amah pumpak sunparnak caah asi (Efesa 1:11-12).

“Annih cu keimah mi an si i keimah sunparnak petu dingah ka sermi an si.” Isaiah 43:7

Kannih cu Pathian sunparnak caah sermi kan si caah, kan tuahmi thil vialte nih hin Pathian suparnak an pek ding asi. Kan tuahmi thil vialte hi Pathian sunparnak caah an si awk asi. Kan zohmi, kan ruahmi, le kan ei, kan dinmi tiang in Pathian sunparnak caah asi ding. Cucu, Pathian nih minung a kan sernak chan a asi. A sunparnak caah ser kan si caah minung kan nun chan cu a sunparnak langhter lawnglawng asi ko. Minung hi Pathan sunparnak petu ding tiang lawng ser kan si ahcun kan biapi lo tuk, tiah ruah sual a fawite. Nain, minung hi Pathian ca’h kan rak biapit tuknak cu Amah sunparnak petu ding le kan tuahmi thil paoh in a sunparnak langhter dingah ser kan si caah asi. Kan Pathian bantuk Pathian a sunparnak a langhtertu dingah ser kan rak si hi zeitluk mi vantha dah kan si!

Ruah Awk:

1.     Tu zarh chungah Pathian sunparnak caah na tuahmi thil zeidah asi?

2.     Na tuahmi thil hna hi Pathian sunparnak caah tiin na tuah maw?

3.     Na biachim, na holh rel, na zia le na nun nih hin Pathian sunparnak an langhter maw?

4.     Na nunnak ah Pathian sunparnak na langhter khawh chinchin nak dingah an dawntu thil an um maw? An um ahcun kaltaak teh naa tim maw?

Thlennak Hi Caan A La

“Pathian he aa lo in sermi nan mihring thar kha i hruk u law cucu a dingmi le a thiangmi nunning i a langmi nunnak taktak kha a si.” Efesa 4:24

Pathian nih a kan khamh hnu ah kan nunning hlun aa dawh lomi thil vialte hi thianh dih a kan duh. A Fapa Jesuh bantukin ser than a kan duh. Cucu, Pathian nih a kan khamh tikah aa tinhmi pakhat asi (Rom 8:29). Sihmanhsehlaw, khamh kan si (kan pianthar) cangka in a kan thian dih colh lo. A fawinak cun khamh kan si cangka in Khrih muisam ken colh khawh asi lo. Teinak nun zong ngeih khawh colh asi lo. Caan an la. Lungsau a hau i Pathian Bia relnak le thlacamnak hi caan tampi pek a hau. Hi lio caan hi tukforhnak zong a thawn tuk lio asi (hihi tu chan Laimi tampi kan i taapnak zawn asi). Micheu cu anmah tein thazaang an la kho lo; pastor te nih Thlarau bia in an cawm khawh fawn hna lo caah an tlu than tawn. Khrihfabu ah minung pakhat a pianthar ahhin pastor te nih Thlarau bia le hla in cawm hi a biapi tuk hringhranmi asi. Hi lio caan ahhin, a piangtharmi nih hlan lio kan nun tawnning kan mihring hlun kha kan hlawt a hau i kan mithar Khrih Jesuh hi kan i hruk a hau. Adam sualnak chungin tlanh kan si cang caah Adam nunning tha lo vialte hi kan hlawt dih a herh. Khrih dinnak, a thatnak le a thiannak hna hi angki bantuk in kan i hruk ding hi Bible nih a kan cawnpiakmi asi (Kolose 3:9). Philh lo ding, hlan lio na nunning tha lo na hlawt lo ahcun na mithar Khrih kha naa hruk kho ve lai lo. Kan hrinthan ahcun kan Bawipa Jesuh hi zumhnak in angki bantukin i hruk hna usih (Rom 13:14). Khrih muisam lawhnak dingah hin caan cu an la ko nain nikhat hnu nikhat in kan tli ceomo ko hna usih (Filipi 3:14). Thiang Thlarau thawnnak thawngin kan taksa duhnak pawl hi kan tei khawh ko la. Thawngtha kan zumhnak thawngin kan ngeihmi Khrih Thlarau cu thawnnak a petu le mahle mah i uk khawhnak a kan petu asi (2 Tim 1:7). Thiang Thlarau thawnnak thawngin Khrih ah nutling, patling kan si kho ko. Taksa, thinlung, le Thlarau in a kan thawnter thluahmah ko. Khamh kan si hnu ah Thlarau kan tincomi nih rian tha tuan hram a thok colh ve. Pathian duhning in kan nun khawh nakhnga a kan bawmtu asi. Kan Pathian cu zumh awk a tlak. Kan nun ah rian tha a thoktu cu Amah asi bantukin a dongh tiang rian limtu zong Amah hi asi (Filipi 1:6).

Ruah Awk:

1.     Na hrinthan hnu ah zeidah tei naa harhmi thil asi?

2.     Tukforhnak na in tikah zeitindah na tei tawn?

3.    Na hrinthan hnu zeitindah thazaang na lak? Thlarau lei na than khawhnak hnga aho tal nih an in bawm maw? An in dirpi maw? Thazaang an in pe maw?

Na Nun Na Thlen Hlan Ah Na Ruahnak Thleng Hmasa

“Nan lungthin le nan ruahnak ah ser tharmi nan si awk a si.” Efesa 4:23

“Let the Spirit renew your thoughts and attitudes” (NLT) Ephesians 4:23

Nun thlennak kan duh ahcun ruahnak thar ngeih a herh. Cu ruahnak thar cu Pathian biatak in a rami a si hau. Pathian biatak kan hngalh hmasat a hau i cu biatak kan hngalhmi in kan ruahnak kha kan tharter a herh. Kan ruahnak (lungput) hi Pathian bia in thar chuah a herh. Cu hnu lawngah nun thlennak kan timi hi asi kho lai.

Sual kan tuah caan zongah aa thok hmasatnak cu kan ruahnak tha lomi in asi – kan nun ziaza in aa thok hmasa bal lo. Khua na ruahning nih na thil hmuhning an thlen, na thil hmuhning nih na tuahserning a thlen ve. Cucaah, thil na hmuhning thlen na duh ahcun na ruahnak na thlen a hau. Na ruahnak hi Pathian bia nung in na thar chuach than lengmang a herh. Tahchunhnak ah, na fanu/fapa dawt deuh na hei duh hnga. Nain, na ruahnak na thlen hmasat tung lo ahcun na daw deuh kho hna lai lo. Na fanu/fapa cung i na ngeihmi ruahnak kha a tha lei ah na thlen (mer) hmasa a hau. Hi ruang ah dawh Cathiang nih, “nan lungthin le nan ruahnak ah ser tharmi nan si awk a si” (Efesa 4:23) a ti cu.

Ruahnak thlen kan timi hi sualngaihchihnak (repentance) timi biafang he aa pehtlaimi asi. Sual ngaihchihnak kan ti tikah micheu nih kan ttih tawn. Zeidek ahkhin kan rel rua. Tih ding asi lo. A ngaite kan ti ahcun sualngaihchihnak (repentance) kan timi hi nun ziaza thlennak in aa thok hmasat bal lo. Sual ngaichihnak timi cu ruahnak phun dang in thlen khi asi. A fawinak cun na ruahnak tha lo kha ruahnak tha mi lei ah na mer, U-Turn na tuah. Na ruahnak tha lomi kha Pathian duhnak lei ah ruahnak tha mi ah na thlen hnu ah na nun ziaza zong Pathian duhmi lei ah an i thleng ve. Cucu, sual ngaichihnak kan timi cu asi.

Lamkaltu pakua chung i Paul lungthlennak kan hmuhmi hin a fiang tuk chinchin. Paul nih Khrihfami pawl kha Pathian minchiattertu ah a ruah palh hna caah a tlaih hna i a hrem hna. A ruahnak arak i palh caah Jesuh min in bia chimmi Steven lung in an chehnak zong a hnatlakpi ve hna (Lam. 7:60). Sihmanhsehlaw, Damaskas khua pawngah ceu nih a kah hnu ahcun Thiang Thlarau hmangin a ruahnak vialte arak i palh dih kha aa fiang. Ceu nih a kah hnu ahcun Khrihfami hna hi Jesuh zultu taktak an si tiah a ruah cang. Jesuh zong Pathan Fapa taktak ah a ruah cang. A ruahnak arak i palh ruang i hlan lio a nun ah a ruah ah a lungthin a kekkuai. Ni thum chung rawl ei lo tiangin a um (Lam. 9:9). Hihi sualngaihchihnak kan timi taktak cu asi. Na nun ziaza tha lo thlen na duh ahcun na ruahnak thleng hmasa. Na hawikom dawt na duh ahcun an cungah na ngeihmi ruahnak kha a tha lei ah thleng (mer) hmasa.

Ruah Awk:

1.     Zei bantuk thil na zohmi le na ngeihmi nih dah na ruahnak hi thil tha lo lei ah an pialpi? Na zohmi le na ngeihmi nih hin na ruahnak thar chuah an in bawm maw?

2.     Na sual naa ngaihchih cang maw? Na sual naa ngaichih lio ah Pathian sinah zei bia dah na chim?

3.    Na minung hawi hna hi na dawt deuh khawh nakhnga zeitindah na ruahnak hi na thlen khawh lai?

Daihnak Phun Thum

Bible chungah “daihnak” hi voi tampi kan hmuh. A voi in voi 790 hrawng kan hmuh. Daihnak hi Hebrew holh in “Shalom” ti asi. Galati 5:22-23 chungah Thlarau theitlai pakua kan hmuh i daihnak hi aa tal ve. Chim duhmi cu thawngtha kan zumhnak in Thlarau a tingcomi (Efesa 1:13) paoh nih cun daihnak hi kan ngeih hrimhrim awk asi. Nain, hi “daihnak” cu Jesuh Khrih he kan i peh lawnglawng ah kan ngei kho ve lai (Johan 15:4). Zeicatiah, Jesuh cu “daihnak Bawi” asi (Isaiah 9:6). Hi ruangah hin thawngtha kan zumhnak in Thlarau a tingcomi paoh nih cun daihnak kan ngei. Hi kan ngeihmi daihnak hi phun thum in rian kan tuanter a hau:

1.     Pathian he pumpak in kan i pehtlaihnak ahhin daihnak kan ngeih a hau. Pathian nih a Fapa ngeihchun a van thlahnak hi minung le Pathian kar ah daihnak kan ngeih khawh nakhnga ca’h zongah asi ve.

2.     Pumpak kan nun hrimhrim ah daihnak hi kan ngeih a hau. Kan philh lo dingmi cu, Pathian he pumpak kan i pehtlaihnak ah daihnak kan ngeih khawh hnu lawngah pumpak kan nun zongah daihnak kan ngei kho ve la. Pathian he daihnak ser kan i zuam hmasa a hau. Pathian he daihnak kan ngeih lo ahcun pumpak kan nun ah daihnak a um kho lo. Pathian he kan i hlat deuh paoh ah daihnak he kan i hlat deuhdeuh ve. Kan nun ah daihnak a um kho lai lo. Lungretheihnak le vansannak nih a kan tlak tawn lengmang ko la.

3.    Hawi he kan i hawikomhnak ah daihnak ngeih a hau. Kan nun ah daihnak a um lo ahcun hawi he kan i komhnak ah daihnak a um kho ve hoi lo. Kan nun ah daihnak a um lonak cu Pathian he kan i pehtlaihnak ah daihnak a um lo ruangah arak si. Hawi he kan i komhnak ah daihnak um seh; i dawh seh, tha seh ti kan duh ahcun “Daihnak Bawi” asimi Jesuh he kan i peh a herh hmasa lai. Pathian he daihnak ngei hmasa. Nangmah pumpak nunnak ah daihnak na ngei lai. Cu hnu lawngah na hawikom he zong daihnak na ngei kho la.

Ruah Awk:

1.     Nangmah le Pathian na i pehtlaihnak (relationship) ah daihnak na ngei maw? Na hnangam maw? Pathian he na i pehtlaihnak a thawng maw?

2.     Daihnak nun na ngei maw? Na nun ah daihnak a um maw?

3.    Hawi he nan i pehtlaihnak ah daihnak na ngei maw? Hawi he daihnak a ngeimi cu hawi he daw le rem tein khuasa khomi an si.

4.     Hi daihnak phun thum chungah hin zei hi dah na chambau biknak asi?

5.     Daihnak nun ngeih na duh maw? Na duh ahcun nangmah pumpak in Pathian hmaiah zing he zan he Bible relnak le thlacamnak in caan na hmang law na ngei ko la. Pathian cu naih law an naih ve lai (James 4:8).